Hoe willen ouderen wonen?

‘Langer thuis wonen’ is door de overheidsmaatregel ‘scheiden van wonen en zorg’ hét onderwerp van gesprek op menig verjaardag of ander feestje. “Zullen we met z’n allen gaan samenwonen in een groot, mooi pand?”, is dan een veel gehoorde opmerking. Grappig, want de babyboomer van nu was ooit de grondlegger van de commune. Dus wie weet….?

Mijn partner en ik hadden ook zo’n plan. Met onze beste vrienden wilden we een olijfplantage in Toscane kopen. We droomden dat we de ongetwijfeld prachtige locatie langzaam zouden opknappen. Eerst als ideale bestemming voor vakantie met de kinderen en later om er met z’n allen onze ‘oude dag’ te vieren. Ieder een eigen appartementje, grote gezamenlijke eetkeuken en niet te vergeten een mooie Italiaanse verpleegster. Maar het leven bleek weerbarstig. Er liepen huwelijken spaak en bij anderen de inkomstenbronnen terug. Met de tijd ‘vervloog onze droom’. Wellicht waren we te ambitieus om dit in Toscane te willen. Maar ook dichter bij huis en met een bescheidener plan is er veel energie, tijd en vooral geduld voor nodig om dit soort projecten te laten slagen. Maar… op een stil momentje denk ik met enige weemoed terug aan onze plannen van toen…

Hoe willen we wonen als we ouder zijn?

Een hot item. Er wordt veel over ouderen gepraat, maar weinig naar hen geluisterd. “Daar moet iets aan gebeuren”, bedacht ik, inmiddels alweer een dik jaar geleden. Met mijn bedrijf ‘Stijlvol Ouder’ doe ik nu specifiek onderzoek naar ‘Hoe willen ouderen wonen’. Deze maand gaat in samenwerking met woningcorporaties, zorg- en welzijnsinstellingen en de gemeente(n) het eerste onderzoek van start in Haaglanden. Stijlvol Ouder (professioneel ondersteund door onderzoekbureau USP) richt zich met enquêtes en groepsgesprekken tot de ouderen (65-, 70-, 75- en 80-jarigen). Het gaat dan vaak over de vraag ‘wat als?’. Want in eerste instantie willen de meeste ouderen zo lang mogelijk in hun eigen huis blijven wonen. Eventueel met aanpassingen. Als je daar zelf voldoende geld voor hebt, of de verhuurder of gemeente wil bijdragen, is er volop keuze in trapliften, drempelloze douches, instapzitbaden en kan er met domotica (elektronische hulpmiddelen) heel veel. Maar dat verandert snel als er een zorgbehoefte ontstaat of één van de partners wegvalt. Dan gaat eenzaamheid spelen en wordt die grote woning al snel een ‘blok aan het been’. Dan worden alternatieve woonlocaties wellicht interessant waarin extra’s worden geboden, zoals de mogelijkheid van zorg, een huismeester, georganiseerde activiteiten, etc.. En daar wil men ook best wat meer voor betalen. Maar wat als je slechts AOW en geen of een klein aanvullende pensioen hebt? Wat dan? Verzorgingshuizen worden gesloten: is er dan mantelzorg? Burenhulp? Familie? Het is inmiddels wel duidelijk dat er veel mensen tussen ‘wal en schip’ gaan vallen.

Wat is een ideale woonomgeving?

Er wordt van alles bedacht. Mooie woonvormen, zoals een huisje voor ma en pa in de tuin, maar die oplossing is veelal niet geschikt voor in de grote steden. Een appartement? Een woongroep? Dat is ook een grote gok en bij de kinderen wonen is meestal ook geen optie. Maar wat past dan wel bij de woonwensen van de ouderen en is dat financieel haalbaar?

De Leyhoeve in Tilburg

Op meerdere plaatsen in het land komen mooie ontwikkelingen van de grond. Zo vind ik De Leyhoeve in Tilburg een mooi project. Eind november werd in de prachtige groene omgeving van het Leijpark de eerste paal geslagen voor tweehonderd luxe 55+ huurappartementen en 85 zorgsuites voor ouderen. Mooie, lichte appartementen met veel voorzieningen, maar ook professionele horeca, logeermogelijkheden voor familie, een zwembad enz. zijn in De Leyhoeve aanwezig. Senioren kunnen hier tegen een redelijke vergoeding samen oud worden; ook als er intensieve zorg nodig is. Passie voor gastvrijheid en verzorging, jong en oud samen, ruimte en natuur, om samen aangenaam oud te worden staan centraal. Voordat de bouw werd gestart, was alles al verhuurd en is er nu een lange wachtlijst met gegadigden.

In Groningen heeft woningstichting Lefier 22 nieuwe mantelzorgwoningen gerealiseerd. Deze appartementen worden verhuurd aan mantelzorggevers en mantelzorgontvangers. Dat is fijn want betaalbaarheid (en dus verhuurbaarheid) is een belangrijk aandachtspunt bij de woonmogelijkheden.Een ‘mantelzorgwoning’ bevat een kleine woning van 86 m2 met één slaapkamer en een grote woning met een oppervlakte van 109 m2 met twee slaapkamers. De woningen zijn verbonden met een tussendeur. Voor de bewoners een goede oplossing om mantelzorg op hun manier te kunnen verlenen. En daar moeten we tenslotte naar toe in onze nieuwe participatiemaatschappij.’.

Samenwerking als ‘rode draad’

Ook oude woonvormen worden in een nieuwe jas gegoten, zoals de hofjes van weleer of verzorgingshuizen nieuwe stijl waar wonen en zorg financieel gescheiden zijn. Er is van alles in beweging op het gebied van wonen. De rode draad is samenwerking tussen lokale partijen als gemeenten, zorg- en welzijnsorganisaties, corporaties en investeerders. Maar dat blijkt in deze tijd waar bij veel partijen grote onzekerheid over de toekomst bestaat geen sinecure. Intussen draagt Stijlvol Ouder haar steentje bij door goed te luisteren ‘hoe ouderen willen wonen?’. Want als we weten wat ouderen willen, kunnen we creatief nadenken over welke voorzieningen nodig zijn in de wijken, mensen informeren over betaalbare woonmogelijkheden en woondromen samen realiseren. De tijd dat we beslissingen voor ons uit kunnen schuiven lijkt voorbij. De vergrijzing is volop gaande. Niemand wil oud zijn, maar als je dat toch wordt, dan wel graag op een zo prettig mogelijke manier.

Jeannette Dijkman

Directeur

Stijlvol Ouder

Anders kijken naar ouder worden.