Ruileconomie weer helemaal hip door web

Het delen van spullen en diensten via internet rukt op. Behalve je grasmaaier, boeken en gitaar kun je zelfs je auto en je tuin via ruilsites delen met anderen in de buurt.

Verkopen op Marktplaats is ouderwets; op de nieuwe generatie ruilsites is veel meer te vinden. Van grasmaaier tot huurauto, afhaalcanneloni of een lesje kitesurfen. Delen, weggeven, ruilen en tweedehands verpatsen vormen samen de economie van de toekomst.

Iedereen heeft dingen rondslingeren die voor iemand anders van waarde zijn, stelt Nils Roemen van Durf te vragen, een online en offline initiatief dat mensen die hulp zoeken met elkaar in contact brengt. En dan moet je niet alleen denken aan oude dvd's, maar ook aan leegstaande kantoren, bouwmaterialen, en abstracte zaken als kennis, denkkracht en ervaring. Maar vooral spullen, eindeloos veel spullen.

Voor Martin Hietkamp was dat de inspiratie om de website spullendelen.nl op te richten. Hij woont met vrouw en dochters in Stadskanaal: "Wij wonen hier in een heel klein straatje, en als het mooi weer is dan komt iedereen naar buiten met een grasmaaier, allemaal voor één klein lapje gras. Toen dacht ik: waarom is er niet een marktplaats waar mensen materialen kunnen uitlenen die ze niet vaak gebruiken?"

Dat lijkt te werken. Hietkamp zag het aanbod op de site snel groeien van, inderdaad, grasmaaiers tot een caravan, een vouwwagen, zelfs een Mini Cooper en een scooter. "Dan moet je wel vertrouwen hebben in de mensheid." Zelf deelt hij vooral kleine dingen: "Boeken, gereedschap en al drie jaar ook een gitaar."

"Hebben is duur," zegt Andrea Wiegman van trendwatcher Second Sight. "Lenen of huren is tegenwoordig ook goed." Mensen hebben alleen geen idee wat de buurman allemaal te bieden heeft. Websites maken dat zichtbaar. Delen is goedkoper, er hoeven minder consumptiegoederen te worden geproduceerd, er is minder afval, en delen is een sociale bezigheid waar mensen nog gelukkig van worden ook. De nieuwe trend heet collaborative consumption, peer-to-peer of meshing.

In de Verenigde Staten kan er nog veel meer online: kamperen in de achtertuin van een wildvreemde, je auto parkeren bij een onbekende, geld lenen van vreemden, een ander je boodschappen laten doen. Daar is een deeleconomie tot stand gekomen waarin veel geld omgaat. Gaat Nederland ook die kant op?

De tijd is er rijp voor, stelt Martin Voorzanger van Toogethr, een website waarop mensen autoritten kunnen delen. "Je ziet nu een hausse aan deelsites." Vooral autodelen is populair, omdat dat voor mensen zoveel scheelt in de kosten.

Een inspiratiebron voor jonge internetondernemers is het succes van Airbnb, een Californisch bedrijfje dat in 2009 een website opzette waar Amerikanen hun logeerkamer of appartement kunnen verhuren. Dat was op het toppunt van de financiële en hypothekencrisis in de VS. Airbnb verdiende twee jaar na de oprichting al 52.8 miljoen dollar. "Waarom zou dat niet in Nederland kunnen", vraagt Voorzanger zich af.

Niet alle sites hebben een winstoogmerk. Hietkamp van spullendelen.nl is een idealist. "Toen mijn dochter ter wereld kwam, werd ik me toch wat bewuster - heel cliché - van in wat voor wereld mijn kind moet opgroeien." Zoals het nu is, kost de website hem vooral geld.

Ook ruiltuin.nl, de plek waar tuinliefhebbers planten kunnen ruilen of zelfs hun tuin kunnen delen, is niet op geld uit. Planten vermenigvuldigen zich haast vanzelf, dus waarom zou je ze dan niet weggeven?

De nieuwste bedrijfjes maken voor hun diensten handig gebruik van mobiel internet. Zo kan je via de autodeelapp Toogethr makkelijk een afspraak maken om samen te rijden met mensen in de buurt. Ook voor het delen van spullen komt dat eraan, zegt Nils Roemen van Durftevragen: "Als je dan bijvoorbeeld in Amsterdam rondloopt, en je typt in 'boekenkast gezocht', dan zou je direct overal om je heen boekenkasten zien oppoppen."

Het probleem waar alle websites mee kampen is om genoeg gebruikers te krijgen die bij elkaar in de buurt zijn. Spullendelen.nl heeft zo'n 3500 gebruikers verspreid over het hele land. "Dat is natuurlijk lang niet genoeg. Ik wil dat je in iedere stad en elk dorp spullen kunt gaan delen," zegt Hietkamp. Maar hij heeft geen tijd om naast zijn gewone werk en de zorg voor zijn kinderen ook nog aan marketing te doen.

Als het idee versnipperd raakt, gaat het aan kracht inboeten, vreest Nils Roemen. "Ik ben bang dat er veel verschillende initiatiefjes komen die allemaal het wiel zelf gaan uitvinden. Kijk naar Marktplaats, dat was natuurlijk nooit zo groot geworden als iedereen op een andere site had gezeten."

Nieuwe sites moeten daarom met slimme oplossingen komen om gebruikers te werven. Mensen zijn bijvoorbeeld te lui om hun complete inventaris online te zetten. Die hebben wel wat beters te doen. De nieuwste concurrent van spullendelen.nl, het nog niet gelanceerde Peerby pakt het daarom anders aan. Als iemand een schroevendraaier wil hebben, dan stuurt de website een verzoek naar mensen in de buurt. Is het antwoord: nee, ik heb geen schroevendraaier, dan valt de site je daarover niet meer lastig. Ook gaat Peerby eerst deelnemers werven per gemeente. Hietkamp is er enthousiast over: "Dan heb je massa. Het werkt niet als je ergens in je eentje gaat zitten spullendelen."

Kringloop op straat
Nieuw fenomeen op de deelmarkt is de Goedzak, een opvallende, transparante afvalzak om afgedankte spullen een tweede leven te geven. De zak gaat aan de straat. Voorbijgangers kunnen er dan uithalen wat ze leuk vinden, de kringloop haalt de rest van de spullen op. De eerste proef gaat in mei in Deventer van start: meer dan 20.000 huishoudens krijgen de Goedzak dan in de bus. Als het een succes is, komt de Goedzak naar meer steden.